Waarschijnlijk is het een onderwerp waar je niet veel over hoort en waar weinig over wordt gepraat: vrouwelijke genitale verminking (VGV). Toch zijn 41.000 vrouwen en meisjes in Nederland slachtoffer geworden van vrouwenbesnijdenis en lopen 4200 meisjes het risico om een besnijdenis te ondergaan. ‘Vrouwelijke genitale verminking is een ernstige vorm van mishandeling en schending van de lichamelijk integriteit. En dat is iets waar wij, in Den Haag, echt tegen willen strijden’, zegt Kavita Parbhudayal, wethouder van Zorg, Jeugd en Volksgezondheid in Den Haag.

Daarom is het actieplan ‘Aanpak Vrouwelijke Genitale Verminking in Den Haag’ gestart om vrouwenbesnijdenis te voorkomen, bespreekbaar te maken en hulp te bieden aan slachtoffers. ‘Want vrouwelijke genitale verminking is echt ernstig’, stelt Parbhudayal. Een belangrijke rol in dit actieplan is weggelegd voor vrouwelijk én mannelijke sleutelpersonen.

Maar waarom is er gekozen voor mannelijke sleutelpersonen rondom zo’n intiem onderwerp als vrouwelijke genitale verminking? ‘De vraag naar mannen kwam eigenlijk vooral vanuit onze vrouwelijke sleutelpersonen. Tijdens de huiskamerbezoeken merkten zij namelijk dat vooral vrouwelijke familieleden aan deze gesprekken deelnemen en de vaders, broers en zonen niet aanwezig zijn. Maar in culturen waar veel meisjesbesnijdenissen plaatsvinden, zijn mannen vaak de leiders die bepalen dat een vrouw besneden moet worden’, vertelt Parbhudayal. ‘Met de mannelijke sleutelpersonen proberen wij de mannelijke familieleden te betrekken bij zo’n huiskamerbezoek en het voor iedereen bespreekbaar te maken.’

Toch is het voor mannelijke sleutelpersonen niet altijd makkelijk om met vrouwen over dit onderwerp te praten. ‘Vrouwen praten er niet snel over met mij. Pas als deze vrouwen mij vertrouwen, zijn zij meer open over het onderwerp besnijdenis en dan voel je ook hun pijn’, vertelt Bashir. ‘Wat wij bij onze sleutelpersonen ook zien is dat de vrouwelijke sleutelpersonen vooral praten over de vrouwelijke lichamelijke integriteit en de mannen de besnijdenis als culturele traditie ter discussie stellen tijdens een huiskamerbezoek’, voegt Parbhudayal toe. ‘Ik ben daardoor meestal ook meer met de mannelijke familieleden in gesprek en probeer hen vooral te waarschuwen dat dit in Nederland niet mag’, legt Bashir verder uit.

Bashir is een van deze mannelijke sleutelfiguren. Hij is uitgekozen vanwege zijn persoonlijke ervaringen met vrouwenbesnijdenissen. ‘Ik woon nu ruim 30 jaar in Nederland, maar ik kom uit Togo’, legt Bashir uit. ‘Toen ik daar woonde, vonden er veel meisjesbesnijdenissen plaats.’ Het raakt hem dat zijn zus ook slachtoffer is geworden van genitale verminking en hij dat destijds gewoon heeft laten gebeuren. ‘Daar heb ik nog steeds pijn van in mijn hart.’

‘Daarom ben ik nu een sleutelpersoon geworden om iets terug te doen. Als sleutelpersoon probeer ik te voorkomen dat nog meer vrouwen en meisjes hier slachtoffer van worden en hulp kunnen krijgen als zij wel slachtoffer zijn geworden van genitale verminking’, beargumenteert Bashir. Een van de dingen die Bashir doet als sleutelpersoon is signaleren. ‘Ik kijk en luister eigenlijk of meisjes het risico lopen om besneden te worden of dat zij al zijn besneden’, legt de Hagenaar uit.

Wanneer een vrouw of meisje het risico loopt om besneden te worden, proberen sleutelpersonen het gesprek aan te gaan met haar en haar familie. ‘Als sleutelpersoon ga ik dan op huiskamerbezoek. Tijdens zo’n bezoek geef ik informatie en contactgegevens van personen en instanties bij wie de meisjes en vrouwen terecht kunnen voor hulp en vertel ik over risico’s van een besnijdenis. Daarnaast probeer ik de families te waarschuwen dat een besnijdenis in Nederland strafbaar is’, voegt Bashir toe.

Wanneer een vrouw al wel is besneden proberen de sleutelpersonen deze vrouwen vooral te ondersteunen door hen bewust te maken van het feit dat zij nazorg kunnen krijgen. ‘Vrouwen die helaas al wel een besnijdenis hebben ondergaan, helpen wij door hen te verwijzen naar specialisten, zoals het speciale nazorgspreekuur van de polikliniek gynaecologie van het HagaZiekenhuis’, zegt Bashir.

Met de vrouwelijk en mannelijke sleutelpersonen probeert de gemeente Den Haag dus een stap in de goede richting te zetten om vrouwenbesnijdenis en vrouwelijke genitale verminking te voorkomen of nazorg te bieden aan slachtoffers hiervan. ‘Zolang deze barbaarse praktijken blijven bestaan, blijf ik mij inzetten als sleutelpersoon. Want elk besneden meisje is er één teveel’, zegt Bashir stellig.